Rozkminki pl
Dlaczego Rzymskie Koloseum nazywa się Koloseum? Jak zmieniało się na przestrzeni wieków? A przede wszystkim, jakie tajemnice skrywa największy amfiteatr na świecie. Proponujemy tutaj ciekawostki o koloseum, o których jeszcze nie słyszałeś.
1. Rzymskie koloseum w liczbach
Zbudowanie Koloseum zajęło nieco więcej niż 5 lat: od 75. do 80 r. n.e. Do dziś pozostaje ono jednym z najbardziej monumentalnych dzieł starożytnego Rzymu. Na samą ścianę zewnętrzną użyto ponad 100 tys. metrów sześciennych trawertynu. Wynik okazał się „kolosalny”: mając 189 metrów długości, 156 szerokości i 48 wysokości, amfiteatr był w stanie pomieścić od 50 do 70 tysięcy widzów na powierzchni 24 000 metrów kwadratowych.
Rzymskie Koloseum posiadało 90 wejść. Arena, na której odbywały się walki, miała kształt eliptyczny i była prawdopodobnie wypełniona drewnianymi deskami o wymiarach ok. 80 x 50 metrów.
2. Plan dnia w Rzymskim Koloseum
Dzień w amfiteatrze przebiegał w specyficzny sposób. Wieczór przed pojedynkami gladiatorów „Editor”, który był odpowiedzialny za rozrywkę, oferował gladiatorom kolację, otwartą także dla publiczności, która w ten sposób mogła zobaczyć swoich faworytów. Kolejnego dnia rano wojownicy rozpoczynali pokaz bogatą i zdobną paradą broni. Następnie odbywały się walki między zwierzętami lub między zwierzętami a ludźmi.
Obiad w obliczu śmierci: Brutalną ciekawostką Koleseum jest fakt, że w dniu walk gladiatorów w porze obiadowej zarezerwowany był czas na egzekucje skazanych na śmierć tj. palonych na stosie, ukrzyżowanych lub „damnato ad bestias”, czyli pożartych przez bestie. Punktem kulminacyjnym pokazu było jednak popołudnie, kiedy to dochodziło do pojedynków gladiatorów, zwanych munera. Według popularnej interpretacji, gladiatorzy defilowali przed cesarzem, witając go mottem: „Ave caesar, morituri te salutant” [łac. Witaj Cezarze, idący na śmierć cię pozdrawiają]. Jednak powitanie nie było stałą praktyką.
3. Rzymskie koloseum - Skąd pochodzi nazwa
Początkowo budynek nazywano Amfiteatrem Flawiuszów, ponieważ został zbudowany przez Wespazjana i Tytusa – cesarzy z dynastii Flawiuszów. Nazwa „Koloseum” pojawiła się dopiero w średniowieczu; najbardziej znana teoria opisuje, że jest to związane z faktem, iż amfiteatr powstał w pobliżu „kolosa” – posągu Nerona. Inni twierdzą natomiast, że wywodzi się to od pozycji areny, która wznosiła się na wzgórzu, gdzie kiedyś znajdowała się świątynia Izydy, stąd Collis Isei.
Diabelska koncepcja: Istnieje też czarna legenda, która głosi, że w czasach starożytnych była to pogańska świątynia, w której czczono diabła. Na koniec każdej ceremonii kapłani pytali wyznawców: Colis Eum? – „Uwielbiasz go?” (diabła), i tak Coliseum zamieniło się w Koloseum.
4. Koloseum wielkim namiotem słonecznym
W słoneczne dni Rzymskie Koloseum przykrywano velarium – płócienną osłoną rozpinaną nad widownią dla ochrony przed słońcem lub deszczem- utworzonym przez około 80 trójkątnych żagli, sterowanych przez 320 lin nośnych.
Zarezerwowane miejsca: Górne stopnie, przeznaczone dla pospólstwa, zrobione były z drewna, podczas gdy siedzenia pozostałych rzędów były wykonane z marmuru. Każdy mógł wziąć udział w wydarzeniu, pokazy były bezpłatne, ludzi dzielił jednak rodzaj przeznaczonego miejsca. Senatorowie wraz z Westalkami zasiadali w pierwszych rzędach, za nimi byli panowie (equites- jeźdźcy- obywatele rzymscy, których stać było na zakupienie konia i ekwipunku żołnierza), a na końcu siedzieli niewolnicy oraz osoby nieuznane za obywateli Rzymu.
5. Rzymskie koloseum - Pierwsza winda
Jednym z pierwszych przykładów działających systemów windowych było Koloseum. Arena i podziemia były w rzeczywistości połączone systemem wind. Podziemie składało się z wielu korytarzy. W jednym z nich przechowywano scenografie, które dzięki systemowi wciągarek pchano na pochylonych płaszczyznach aż do włazów wyjściowych.
Pojawianie się znikąd: Scenografie ustawiano na arenie z wyprzedzeniem, a gladiatorzy i zwierzęta wjeżdżali na górę windami. Dzięki podziemnym przestrzeniom i dźwigom walki stały się bardziej spektakularne, pozwalając mężczyznom i zaciekłym bestiom na nagłe, jakby znikąd, pojawienie się na arenie.
6. Bez Rzymskiego Koloseum nie byłoby wielu innych zabytków
Marmur fasady i niektóre wewnętrzne części Koloseum zostały wykorzystane do budowy Bazyliki św. Piotra i różnych innych budynków cywilnych, takich jak np. Palazzo Barberini. Amfiteatr, który popadł w zapomnienie, przez długi czas wykorzystywano jako źródło materiałów budowlanych. Działo się to aż do XVIII wieku, kiedy to powróciła miłość do starożytnych pozostałości Rzymu. Szacuje się, że pozostała tylko jedna trzecia tego, co stanowiło pierwotną konstrukcją.
Trzęsienia ziemi i budowy bez pozwolenia: W XIII wieku wybudowano w Koloseum pałac rzymskiej rodziny Frangipane, a po nich utworzono w nim kolejne domy mieszkalne. Do zniszczenia areny przyczyniły się także niektóre trzęsienia ziemi. To z 851 roku spowodowało zawalenie się dwóch rzędów łuków od strony południowej. Wydarzenie to przyczyniło się do niesymetrycznego wyglądu Koloseum, który widzimy aż do dziś.
7. Rzymskie koloseum - Bitwy morskie?
We wnętrzu Koloseum przez pewien czas odbywały się również naumachie, czyli pokazy, w których gladiatorzy (lub skazańcy) odtwarzali bitwy morskie z historii rzymskiej.
Musical: W latach 80. odbył się tam także pokaz wodny tańca kobiecego, niczym w amerykańskich salach muzycznych. Według Martina Crappera, profesora inżynierii lądowej i środowiskowej na Uniwersytecie w Edynburgu, woda musiała przepłynąć przez szereg studni wewnętrznych i rur pod trybunami. Wypełnienie całej areny zajęło ok. 7 godzin.
8. Okropne diabelskie widowiska
W czasach gladiatorów Rzymskie Koloseum zyskało złowieszczą reputację: ponieważ zginęły tam tysiące ludzi, uznano je za jedną z 7 bram piekła. Mówi się, że na miejscu odbywały się rytuały pokutne, podczas których używano krwi zmarłych na arenie. W średniowieczu bandyci wykorzystywali Koloseum do grzebania ofiar, a w XVI wieku teren stał się celem wiedźm i czarodziejów, którzy najwyraźniej docenili magiczne zioła, które rosły wśród jego ruin.
9. Rzymskie Koloseum jak dżungla
Od kilkudziesięciu lat eksperci botaniczni badają florę, która rozwinęła się wewnątrz rzymskiej konstrukcji. W ruinach Rzymskiego Koloseum zakorzeniło się ponad 350 różnych gatunków roślin, niektóre z nich mają egzotyczne pochodzenie, a ich wzrostowi sprzyja mikroklimat amfiteatru.
10. Rzymskie Koloseum w kinomatografii
Koloseum stało się planem dla wielu filmów, ale ten o światowej sławie- „Gladiator”- wcale nie został w nim nakręcony. Seria napotkanych niepowodzeń doprowadziła reżysera Ridleya Scotta do wybrania na sceny walki rzymskiego amfiteatru El Jem w Tunezji oraz specjalnie przebudowanej konstrukcji na Malcie. Wykonanie jej zajęło tylko 19 tygodni; została ona zbudowana z drewna, ale i tak nie całkowicie, ponieważ większa część scen została odtworzona w komputerze podczas postprodukcji.
Rozkminiła: Gabriela Gombarczyk
Redakcja: Paulina Rożek
Grafika: Rafał Mazurek
GIPHY App Key not set. Please check settings