Rozkminki pl
Najprościej rzecz ujmując stand-up to monolog, który nie ma być wyuczony na blachę tylko jest ideą komika, który stoi przed publicznością. Najważniejszym szczegółem jest to, że komik musi rozbawić widzów do łez, na których jednocześnie cały czas musi mieć oko, zauważać ich reakcję i na żywca oraz na pełnym spontanie wchodzić z widownią w interakcję, umiejętnie żonglując żartami sytuacyjnymi, przeważnie pastwiąc się nad kilkoma wybranymi osobami. Stand-up bez wątpienia wyróżnia się też dzięki temu, że nie boi się kontrowersyjnych tematów, a stereotypy, patologie i problemy społeczne obnaża jak w soczewce. Od lat powstaje wybitna scena Stand-Up Polska. Jeżeli nie wiesz kogo oglądać to koniecznie przeczytaj.
„Gdybym był raperem, to nazywałbym się ADOZ. Pytasz mnie dlaczego? Bo mam wszystko od A do Z.” (Piotr Szumowski z Półczłowiek, półgłówek)
Komik może mówić o wszystkim, polityce, relacjach damsko męskich czy innych tematach tabu. Dlatego może budzić sporo kontrowersji i nie każdy żart zachwyci widza, niektóre mogą wręcz odrzucać. To właśnie czyni ze stand up wyjątkowe wydarzenie, które albo się kocha albo się nim gardzi. Jednocześnie stand-uper musi mierzyć się z niesamowicie trudnym zadaniem. Cały czas balansuje między zakazanym a dozwolonym. Żart szybko może stać się przesadzony, wręcz niesmaczny czy prostacki. Komik stand-uper z jednej strony porusza delikatne tematy z otaczającego nas świata, gdzie każdy zmaga się z innym problemem społecznym, a z drugiej tak to wszystko musi połączyć, żeby doprowadzić słuchaczy do granic możliwości. I to wszystko bez precyzyjnego scenariusza. Oczywiście komik ma przygotowany swój program, ale kwintesencją dobrego występu są przypadkowe interakcje z widownią. Oto prawdziwy artyzm stand-upu.
„Jakie sosy do hot-doga? – Amerykański i meksykański, ale przedzielone murem” (Piotr Szumowski z Półczłowiek, półgłówek)
Stand-up historycznie
Zanim przejdziemy do tego jak stand up wygląda w Polsce, przyjrzyjmy się kwestii historycznej. Jak można podejrzewać gatunek ten narodził się w Stanach Zjednoczonych, dokładnie w latach 70-tych. Legendą tego okresu był George Carlin, który podczas swojego występu wielokrotnie używał przekleństw, co sprawiło, że jego spektakl był uznawany za kontrowersyjny. Od tego się zaczęło. Bo właśnie o to chodzi w stand-upie, żeby nie martwić się słowami. Wulgaryzmy nie są problemem w tego typu przedstawieniach. Dlatego też Carlina uznaje się za wzór i ojca stand-upu, ponieważ już wtedy nie bał się konsekwencji swoich nieparlamentarnych słów, tylko był sobą na scenie, porzucając wszelkie normy uznawane wówczas za poprawne. Możemy uznać też, że USA nadało stand-upowi bardzo szeroki wymiar.
Louis C.K. bardziej kontrowersyjny od swojego stand-upu
Ważną rolę odegrał też Louis C.K., kolejny prekursor komizmu stand-upowego. Jest to niezwykle barwna postać, nie zawsze jednak pozytywna. Nawet kontrowersja na scenie ma swoje granice. Kiedy w grę w chodzi molestowanie seksualne to już nie jest zabawne. Ludzie, którzy znają jego wcześniejsze występy z pewnością zrozumieli dlaczego tak często w swoich występach miał pikantne żarty kręcące się wokół tematu masturbacji. W końcu wyszło na jaw, że Louis CK nie tylko na scenie praktykował werbalną masturbację, ale również w życiu prywatnym za bardzo lubił sobie pofolgować przed płcią piękną. Niestety doprowadziło to do zawieszenia jego kariery. Nawet te najważniejsze postacie, kreatorzy gatunku, muszą wiedzieć kiedy ze sceny zejść. On zniknął. Ale powrócił.
Przez kilka lat miał okazje pomyśleć nad swoimi występami i swoim zachowaniem. To był powrót w wielkim stylu ponieważ zmienił się pod pewnymi względami, ale wciąż miał ten niesamowity dar rozśmieszania publiczności. Pokazał, że ma niezwykły dystans do siebie samego, bo robienie żartów z własnej dewiacji wymaga odwagi i pewności siebie. Trzeba mieć do do tego jaja, a nie tylko je pokazywać. No ale w końcu to nie byle jaka gwiazda. To komik zasługujący na uznanie, pomimo wcześniejszych karygodnych zachowań i nawyków.
Robin Williams królem stand-upu w Saturday Night Live
Wielu komików, którzy zaczynali swoją karierę w miejscowych klubach, poszło o krok dalej i wylądowało w telewizji. Saturday Night Live to amerykański program, nadawany od 1975, w którym wszystko jest możliwe. Składa się z serii skeczy, w których udział biorą zarówno stałe gwiazdy jak i goście specjalni. Program ten ma wielu fanów i odniósł ogromny sukces. Do tej pory łamie wszelkie zasady i bawi widzów do łez. Kolejnym ważnym punktem w historii stand-upu były lata 90-te, kiedy rozkwitał dowcip z pogranicza absurdu oraz dodawał odrobiny groteskowej pikanterii.
Królem tego typu humoru był nie kto inny jak sam Robin Williams, który przez wiele godzin potrafił prowadzić monolog, mówić o wszystkich tematach i oczarowywać widownie swoimi żartami.
Mark Gungor, czyli klasyka amerykańskiego stand-upu
Stany Zjednoczone są krajem, w którym wszystko jest możliwe. Nawet to, że pastor będzie występował w stand-upie, dywagując o relacjach damsko-męskich. Mark Gungor jest niezwykle utalentowanym człowiekiem, który podporządkował swoje życie kościołowi.
Ale poza tym ma dar do przemawiania do publiczności. Jego monologi są zawsze dobrą zabawą, choć mówi o dość kontrowersyjnych tematach. Tak jak w kultowym już występie „Czym się różni mózg kobiecy od męskiego„, w którym pokazuje na manekinach różnice w funkcjonowaniu mózgów obydwu płci. Bazując na stereotypach w dobitny i bardzo obrazowy sposób pokazuje na czym dokładnie polegają różnicę w funkcjonowaniu mężczyzn i kobiet. Jeżeli tego nie znasz to koniecznie musisz obejrzeć.
Gwarantujemy Ci, że na następnej imprezie będziesz cytować z tego stand-upu. Skecz jest bardzo zabawny, ale i odrobinę kontrowersyjny. Na tym właśnie polega stand-up, aby łamać bariery, pokazywać zrozumiałymi obrazami meritum sprawy i bawić się stereotypami oraz zbaczać z wyznaczonych przez kulturę i społeczeństwo szlaków.
Ricky Gervais rozwala system i ukazuje hipokryzję amerykańskiego show-biznesu
Skoro mowa o amerykańskim stand-upie to warto wspomnieć o jeszcze jednym ciekawym artyście. Mianowicie – Ricky Gervais. Człowieku, który nie boi się mówić wprost o czym myśli. Kontrowersja dla niego nie istnieje. Jest tylko zabawa. Jak powiedział na wyjątkowym otwarciu Złotych Globów 2020 żyje się tylko raz i żadnego sequela nie będzie. Wiec należy się dobrze bawić i dużo uśmiechać.
Warto też wspomnieć, że występ ten na długo zostanie w pamięci widzów. Ricky Gervais w dość mocny sposób wypowiedział się o przemyśle filmowym. Wspomniał o problemach niektórych aktorów i braku kompetencji ważnych organizacji. Dla wielu osób mógłby to być za mocny występ, zwłaszcza, że na widowni zasiadały gwiazdy światowej sławy, ale dla Gervaisa to nie był problem. Był pewny siebie, opanowany i zabawny. Można by mu parę rzeczy zarzucić, ale tego nie zrobimy. Bo wiemy, że stand-up to nie kabaret. Stand-up ma mieć siłę, żeby mówić o realnym świecie, jednocześnie doprowadzając widza do granic możliwości. Warto obejrzeć to szczególne otwarcie Złotych Globów i zobaczyć mistrza w akcji.
Stand-Up Polska
Stand-Up Polska to grupa komików, występujących często wspólnie, którzy w 2021 roku zorganizowali wielką Historyczną Trasę. Zajmują się stad-uper, są w Polsce bardzo rozpoznawalni, występują w teatrach, klubach w całej Polsce. Do grupy należą:
Cezary Jurkiewicz,
Michał Kempa
Maciej Buchwald
Piotrek Szumowski
Sebastian Rejent
Maciek Adamczyk
Wojtek Fiedorczuk
Bartłomiej Walos
Antoni Syrek-Dąbrowski
Polscy stand-uperzy
Abelard Giza | Polski stand-up
No skoro już coś wiemy a stand-upie, to możemy się zająć polskimi przedstawicielami. Pierwszym przedstawicielem polskiej sceny stand-upu jest Abelard Giza. Jest scenarzystą, komikiem, autorem tekstów i założycielem Kabaretu Limo. Jest twórcą programów stand-upowych takich jak Proteus Vulgaris czy Numer 3.
W swoich występach Abelard Giza łączy swoje własne doświadczenia z tematami społeczno politycznymi. W swoich występach porusza kwestie nad którymi ludzie przechodzą bez większych refleksji. A on mówi o nich otwarcie i nie boi się ostrej krytyki. Doskonale łączy realia z humorem i kontrowersją. Robi też nieustannie żarty z własnej urody, która delikatnie mówiąc jest raczej bliskowschodnia niż typowo Polska, a imię i nazwisko tego znakomitego komika też daje wielkie pole do żartów.
Abelard Giza jest zdecydowanie jednym z najbardziej znanych stand-uperów w Polsce, z którego dowcipów nawet śmieją się Ci, którzy nie podzielają jego poglądów. A to jest wielka sztuka. Polska scena stand-up może być dumna, że ma tak wybitnego przedstawiciela mikrofonowego tańca na rurze.
Piotr Szumowski | Polski stand-up
Kolejnym przykładem dobrego humoru może się pochwalić Piotr Szumowski. Na scenie robi z siebie debila, ale prawdopodobnie tylko udaje. W rzeczywistym życiu jest dosyć rozgarnięty. Ma niesamowity dystans do siebie i dar do abstrakcyjnych żartów i gierek słownych. Nie tylko występował na regionalnej ziemi, ale też bawił ludzi za granicą, i to w trzech językach. A to robi wrażenie. Przecież każdy kraj ma swoje brudy i rzeczy, które można wyśmiać. I to naprawdę sztuka się dopasować.
Piotr Szumowski idealnie potrafi wpasować się w sytuacje w kraju i nastroje ludzi. Taki przykład, filmik o tytule „Odporny”, który jest jednym z niedawnych nowości na polskiej scenie stand-upu. Artysta mówi o pandemii, która nie wszystkich dotyczy i o tym jak rząd informuje o pogodzie. Widać też, że bardzo swobodnie czuje się na scenie i ma świetny kontakt z publicznością. I to się ceni. Szumowski pomimo młodego wieku zdobył uznanie i stał się jedną z bardziej rozpoznawalnych postaci polskiego stand-upu.
Antoni Syrek Dąbrowski | Stand up Polska
Kolejnym człowiekiem nie z tej ziemi, który podbił stand-upową publiczność jest Antoni Syrek Dąbrowski. Antoni nam trochę zapłacił za ten artykuł, dlatego więcej o nim. No dobra niczego nie zapłacił, a naszym zdaniem jest po prostu jednym z najlepszych i jednocześnie jednym z najbardziej niedocenianych stand-uperów w Polsce, dlatego zasłużył na trochę więcej uwagi. Już nie młody Warszawiak (kto oglądał jego program „kronika filmowa” ten wie do czego pijemy), który od najmłodszych lat interesował się zabawianiem publiczności
Najpierw oglądał kabarety a potem zainteresował go brytyjski stand-up. Studiował, podróżował, zdobywał nowe doświadczenia aż w końcu wrócił do Polski, aby zawojować polską scenę stand-upu. W kuluarach mówi się, że koledzy stand-uperzy zazdroszczą mu guza mózgu, którego przechodził, bo zbudował na tym niesamowity stand up, który można śmiało zaliczyć do grona najlepszych numerów w Polsce.
W jego występie wybrzmiewa inteligencja połączona z darem artysty. Dobrze dogaduje się z publicznością, już od samego początku występu obserwuje ich reakcje i wplata je do swojego monologu. W występie „Everyman” bardzo trafnie napomina, że nie wszystkie żarty muszą się wszystkim podobać. I ma rację. Pokazuje to jego niezwykłą świadomość sceniczną, ponieważ mówi też, że choć jeden żart mógł nie przypaść wszystkim do gustu to jest on potrzebny do dalszej części. I to jest ciekawa postawa. Ale powiedzmy sobie szczerze, większość żartów jest naprawdę udana i lubiana.
W monologu oczywiście występuje swego rodzaju kontrowersja, słownictwo przeznczone dla uszu osób pełnoletnich. Mówi o Polakach tak jak ich widzi. Co z jednej strony jest prawdziwe, a z drugiej trochę szokujące. I tu znów odzywa się jego zmysł obserwacji, bo mówi o tym co widzi na ulicach. A ponadto wykorzystuje własne doświadczenia na podbicie swoich też. Każdy występ Antoniego Syrka Dąbrowskiego zasługuje na uznanie. Zawsze dąży do celu, którym jest rozbawienie widowni do granic możliwości. Dlatego brawa dla tego Pana, bo wykonuje kawał dobrej roboty. Przedstawia dobry, polski stand-up. Jego najnowszy program jest absolutną petardą. Pozycja obowiązkowa dla każdego 40+
Rafał Pacześ | Polski Stand-Up
Polska scena stand-upu nie mogłaby obyć się bez Rafała Paczesia, który rozpoczął swoją karierę w 2012 r, co ciekawe, był to czysty przypadek. Został poproszony na Łódzkie spotkanie Kabaretowe i okazało się, że ma talent. Za swój debiut otrzymał tytuł Osobowości Scenicznej. I tak to się wszystko zaczęło. Założył łódzką formację stand-upową, z którą odnosił sukcesy. Ponadto, co jest niezwykle interesujące, pracował w warszawskiej korporacji. Praca ta dawała mu dużo inspiracji, przecież takie środowisko idealnie nadaje się na temat żartów i monologów. I tak powstał spektakl Warszawska Korporacja. Dzisiaj jest stand-upowym celebrytą i jednym z najbardziej rozpoznawanych komików w Polsce.
W kolejnych etapach życia rzucił pracę i zajął się wyłącznie stand-upem. W swoich programach potrafi żartować z patologii z życia osobistego, takich jak alkoholizm ojca, stosunki z ojczymem, bieda w czasie dorastania czy też mieszkanie w łódzkiej kamienicy z zaszczaną klatką schodową, pełną meneli. Do legendarnych przeszła jego wypowiedź „jebać biedę”. Dzięki kanałowi na YouTube „Zaczynam Rozumieć” zdobył większe grono widzów co przełożyło się na większą publiczność podczas jego występów na żywo.
Komik wyjadacz, który doskonale wie jak ma poprowadzić swój występ, żeby podbić serca widzów. Jego szowinistyczne skecze są już legendarne. Rafał Pacześ świetnie też odgrywa różne role na scenie. Ma niesamowity dar aktorski i potrafi na różne sposoby modelować swój głos. Warto zobaczyć jego występy. My proponujemy skecz „Randka i Urlopos de Mexicos” kiedy opowiada o kobietach, które pięknie wyglądają na fotkach z Instagrama, ale na żywo inteligencją nie grzeszą. I jak tu z taką wytrzymać, zwłaszcza jak z Łodzi do Elbląga kawał drogi.
Łukasz Lotek Lodkowski | Polski Stand-Up
Polska scena stand-upu doskonale go zna i wie, że potrafi rozbawić do łez. Przed Państwem Łukasz Lotek Lodkowski (w zasadzie to czemu Lotek a nie Lodek?). Kolejna gwiazda, która przewinęła się przez branżę prawniczo-biznesową. Trochę jak Fiona ze Shreka. Za dnia pracował w archiwach (brzydka Fiona), a wieczorami zabawiał znajomych (ładna Fiona).
W końcu ludzie docenili jego talent komika i zaczął brać udział w open mic`ach. Potem piął się coraz wyżej. Założył wraz z Karolem Modzelewskim formacje Bękarty Stand-Upu, która odniosła spory sukces. Pojawiał się w programach telewizyjnych. Podobnie jak Rafała Paczesia, można go było nawet zobaczyć na kanapie u Kuby Wojewódzkiego.
Lotek lubi skupiać się na historii, wyciągnąć z niej wszystko to co najgorsze i dojechać ją jeszcze mocniej. Dzięki temu widownia jeszcze mocniej to odczuwa, bo to co Lotek opowiada może się przydarzyć każdemu. Dzieli się historiami rodziny, znajomych i dziewczyny. Do tego doda kilka mocnych wyrazów i tworzy spektakularne, pełne śmiechu widowisko. Jednym z takich monologów było Zamawianie Pizzy, które zaczęło się od Juwenaliów we Wrocławiu.
Kacper Ruciński | Polski Stand-Up
Jezeli mówimy o polskim stand-upie to nie możemy zapominać o Kacprze Rucińskim, który należy do grona świetnych artystów polskiego stand-upu. Kacper Ruciński od zawsze dobrze czuł się na scenie przed publicznością, był członkiem kółka teatralnego i brał udział w konkursach recytatorskich. Jest jednym z trzech pierwszych polskich stand-uperów. Pierwszy występ przygotował w 2009 r i od tego czasu jest prekursorem stand-upu w Polsce. Razem z Abelardem Gizą stworzyli formacje Stand-Up Bez Cenzury, która zapewniła im ogromny sukces.
Kacper Ruciński prowadził wiele festiwali stand-upowych i znajdywał nowe artystyczne perełki. W 2013 roku dostał możliwość poprowadzenia telewizyjnego show „Tylko dla Dorosłych” w którym gościł wielu sławnych komików. Jednym z ciekawszych projektów w jego karierze jest Bang i Bang 2, które stworzył z Łukaszem Lotkiem Lotkowskim i Rafałem Paczesiem. Na YouTube filmy te mają już miliony odsłon co pokazuje fale zasięgu stand-upu. Bang to naprawdę śmieszny występ. Ruciński bawi widownię, obserwuje ich reakcje i między innymi porównuje Facebooka do pijanego wujka na weselu. Jeżeli jesteście ciekawi jego monologów znajdziecie jego kanał na YT.
Jeszcze więcej o Stand Upie
Jeżeli dopiero poznajecie stand-up i chcielibyście wiedzieć więcej, jest na to sposób. Możecie wejść na standupedia.pl, gdzie znajdziecie sporo informacji o tym typie rozrywki, jest tam też dużo ciekawostek o artystach. Także wystarczy tylko wejść na stronę i pochłaniać wiedzę. Innym źródłem są kilkuminutowe filmiki takie jak Encyklopedia stand-upu, gdzie w prosty sposób wyjaśniane są pojęcia związane ze stand-upem, bo nie wszyscy wiedzą, że to naprawdę rozbudowana dziedzina rozrywki.
Seria liczy 8 odcinków i w każdym jest inny temat przewodni. Pierwszy odcinek zaczyna się od Hecklera, czyli denerwującej osoby, która psuje występ artysty, żeby być przez chwile w centrum uwagi. Brzmi ciekawie prawda? Niektórzy z was nie słyszeli o takim słowie. Właśnie dlatego warto obejrzeć filmiki stworzone przez Michała Leje, bo naprawdę można się nauczyć kilku fajnych rzeczy.
Oczywiście to tylko nasze propozycje. Znając moc Internetu wiadomo, że takich źródeł jest więcej. Jak znajdziecie jakieś ciekawe miejsce, gdzie bije stand-upowe serce możecie się tym z nami podzielić. Dajcie nam też znać czy w ogóle podoba wam się stand-up jako forma rozrywki czy może wolicie jednak kabarety?
Rozkminiła: Aleksandra Podorska
Grafika: Hubert Kalinowski
Redakcja: Dominik Grott
Żródła:
ojej, jak tutaj jest wiele błędów w tej rozkmince…chociażby to, że to nie są monologi „półimprowizowane” a w całości przygotowywane, miesiącami pisane i testowane…kolejne rażące błędy to to, że Stand-Up piszę się z myślnikiem oraz to, że Stand-Up Polska to jedna z agencji stand-upowych i ani Rafał Pacześ, ani Lotek, ani Abelard Giza ani Kacper Ruciński do niej nie należą…poza tym wymienić 6 z niemal 200 polskich komików sugerując, że to Ci najśmieszniejsi to również błąd, bo z humorem jak z dupą- każdy ma swoją 😉
Dziękujemy za komentarz, postaramy się oczywiście naprawić wyżej wymienione błędy i lekko zaktualizować nasz artykuł, mamy nadzieję, że po zmianach zostanie lepiej odebrany i uznany za bardziej wartościowy! Pozdrawiamy!